| محمد مهدی فتوره چیعضو شورای سیاستگذاری و نایب رئیس هیئت علمی همایش سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعیامروزه با گسترش چشمگیر رسانه‌ها و بویژه فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، تنوع کم‌نظیر شبکه‌ها و امکان دسترسی به رسانه‌های مختلف، کسب سواد رسانه‌ای و اتخاذ تدابیری برای افزایش پیوسته آن ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تلقی شده به عبارتی لازمه زندگی در جوامع مدرن و شبکه‌ای به شمار می‌آید.بی‌تردید غفلت از این مهم و سهل‌انگاری در کسب این دانش و مهارت، تهدیدهای جبران‌ناپذیری برای کاربران و بویژه نوجوانان و جوانانی که ساعت‌ها وقت ارزشمند خود را به مطالعه و بهره‌گیری از رسانه‌های مختلف اختصاص می‌دهند به همراه خواهد داشت.سواد رسانه‌ای گاهی به مثابه گواهینامه رانندگی خودرویی است که به سرنشینانش صلاحیت و توانایی راننده را درگذر از پیچ و خم‌های پر شیب و لغزنده در یک روز بارانی تضمین می‌دهد.سواد رسانه‌ای همچون نسخه یا دستورالعملی است که فرد را به استفاده و بهره‌گیری هر چه مطلوب و بی‌خطرتر از دارو، محصول و یا خدماتی رهنمون می‌سازد.سواد رسانه‌ای مجموعه‌ای از قوانین و الزامات خودکنترلی در استفاده از محتوای رسانه‌هاست. الزامات و برحذرباش‌هایی که گاهی جنبه کاملا شخصی پیدا می‌کند؛ همچون ادویه و یا روغن و مواد قندی است که به طور عام هیچ کسی از آنها برحذر داشته نمی‌شود ولیکن چه بسا، کمی استفاده از آن، فرد بیمار و مستعدی را به ورطه هلاکت بکشاند؛ و پیچیدگی و دشواری پرداختن به این مهم از همینجا آشکار می‌شود.در این زمینه با الهام از نظریه هارولد لاسول باید آموخت و دانست که چه کسی، با چه انگیزه‌ای، از چه طریقی(رسانه‌ای)، چه مدتی، و با انتظار چه پیامدی باید رسانه‌ای را گزینش و مورد استفاده قرار دهد.در اینجا تاکید بر لزوم فعال شدن مخاطب و گزینش سودمندترین و مناسب‌ترین اطلاعات و محتواهای رسانه‌های است. لذا تردیدی نیست که علاوه بر لزوم کسب توانایی‌هایی چون مدیریت زمان، اعتبارسنجی رسانه، دسترسی، ارزیابی، تجزیه و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای و تبلیغات(گزینشگری فعال)، کسب چنین قابلیت ارزشمند و هدایتگری مستلزم تحصیل دانش و اطلاعات کافی در زمینه‌های تاریخی، اقتصادی، و حتی فرهنگی و سیاسی است؛ و شاید از همین روست که صاحبنظران بر این مهم وفاق دارند که همه دانش آموختگان و تحصیلگردگان در هر سطحی تا اندازه‌ای فاقد سواد رسانه‌ای‌اند. لذا می‌توان اذعان کرد که امروزه سواد رسانه‌های از شاخصه‌های باسوادی در جهان مدرن قلمداد شده، بواسطه تحولات روزافزون و پی در پی در عرصه ارتباطات و اطلاعات انتها و پایانی بر آن متصور نیست و از همین روی مستلزم همه کنشگران و تعاملگران رسانه‌ها اعم از سنتی و نوین نیازمند بازآموزی و روزآمد نگاه داشتن دانش خود بوده و البته ضرورت جدی انگاشتن آموزش سواد رسانه‌ای از ابتدایی‌ترین نهادهای آموزشی باید در صدر اولویت‌ها و برنامه‌های توانمندسازی کودکان و نوجوانان قرار بگیرد تا هزینه‌های بیشتری در دوران جوانی و میانسالی به آنان تحمیل نگردد و تبعات ناشی از عدم استفاده بهینه و مطلوب از رسانه‌ها در نسل‌های آتی کاهش یابد.امید است با اتخاذ تمهیداتی از سوی مسئولان امر، فرهنگ بهره‌گیری صحیح از رسانه‌ها در جامعه نهادینه شده و تلقی غلط مقابله با رسانه به مدیریت متعهدانه و آگاهانه از محتویات رسانه تغییر یابد و مخاطب رسانه همواره خود را آنگونه که هولستی(۱۹۶۹) تاکید می‌کند در برابر این پرسش بیابد که «چرا محتوایی تولید و منتشر می‌شود»؟ |